Kościół p.w. św. Piotra i Pawła

Wzniesienie górujące nad dzisiejszą dzielnicą Jaktař, znane także jako tzw. Kostelní kopec (Wzgórze Kościelne), jest znaczącą lokalizacją na terenie Opawy z wieloma znaleziskami archeologicznymi udokumentowanymi już od czasów prehistorycznych. Wymienić można na przykład paleolityczne artefakty skałkowe razem z dwoma zębami trzonowymi mamuta i odłamkami mamucich kłów, dziesiątki jam osadniczych ze śladami ceramiki linearnej z młodszej epoki kamiennej lub oszczep i siekierkę z epoki brązu. Podobno w okresie międzywojennym w piaskowni koło kościoła znaleziono kilka celtyckich monet, dziś niestety zaginionych. Po pojawieniu się w tym rejonie ludności słowiańskiej wzgórze mogło służyć jako umocnione grodzisko, istnienia słowiańskiego grodu na połączeniu dwóch szlaków prowadzących do Bruntál i Karniowa nie można jednak z pewnością potwierdzić.

Wieś Jaktař podlegała od początku XIII wieku pod biskupstwo ołomunieckie. Później należała do tzw. morawskich enklaw na Śląsku, które aż do 1928 roku były wprawdzie zarządzane przez śląskie urzędy, obowiązywały w nich jednak morawskie prawa, także podatki były odprowadzane na Morawy. We wsi Jaktař przeważała ludność czeska. Gdy w 1858 roku została tutaj otwarta czeska szkoła mieszczańska, znalazły w niej miejsce także czeskie dzieci z Opawy i pobliskich wiosek, ponieważ wsi Jaktař w odróżnieniu od Opawy nie dotyczył brak zgody niemieckiej rady miejskiej na budowę czeskich szkół. Czeska kultura rozwijająca się w ciągu XIX wieku jest silnie związana z działalnością katolickich księży, w ramach Ziemi Opawskiej właśnie parafia we wsi Jaktař odgrywała w tym procesie niebagatelną rolę. W latach 1817-1834 jako duszpasterz działał tu pisarz Jan Alois Zábranský. Jako katolicki ksiądz działalność we wsi Jaktař prowadził również autor prac etnograficznych (ze wszystkich wymieńmy chociaż „Śląskie wesele” lub dwuczęściowy „Nasz Śląsk”) Jan Vyhlídal. Drugie i jednocześnie ostatnie dziesięciolecie okresu międzywojennego w parafii w Jaktařy spędził także znany kapłan Alois Šebela, który został tu przeniesiony z Kateřinek, a później stracił życie w Oświęcimiu. Dla uczczenia pamięci kapłana Šebeli jego imię nosi ulica prowadząca do kościoła. Jeśli w tym miejscu wspominamy proboszczów kościoła, należy przypomnieć także krótkotrwałą działalność w tej parafii późniejszego świętego Jana Sarkandra.

Kościół p.w. św. Piotra i Pawła należy do najstarszych sanktuariów na obszarze katastru opawskiego. Jego powstanie jest datowane najpóźniej na 1246 rok, przypuszcza się, że budowa obiektu była prowadzona w latach 1241-1246, czyli w okresie następującym po najeździe mongolskim na Morawy i po udokumentowaniu pierwszej pisemnej wzmianki o istnieniu kościoła. Obiekt, który można zaliczyć do umocnionych budowli sakralnych średniowiecza, miał się stać symbolicznym wyrazem znaczenia władztwa biskupa w okolicy. Odpowiada temu także jego wielkość. Miał postać jednej prawie kwadratowej nawy i głębokiego prezbiterium, którego pierwotne gotyckie mury zachowały się do dzisiaj. Nawa, oryginalnie z płaskim stropem, ma pięć masywnych podpór , a na południowej stronie jest otwarta poprzez dwa portale. Prezbiterium składa się z jednego kwadratowego pola i pięciobocznego zamkniętego zakończenia, początkowo miało jedno sklepienie krzyżowe i jedno promieniste. Z zewnątrz jest podparte trzema podporami, a od nawy jest oddzielone łukiem triumfalnym, później przebudowanym w stylu barokowym w związku z przesklepieniem nawy. Zachowane do dzisiaj sedilia (miejsce przeznaczone dla znaczniejszych uczestników nabożeństwa) i gotyckie sanktuarium w prezbiterium pochodzą z XIV wieku. Od północnej strony do prezbiterium przylega zakrystia, która jest przesklepiona dwoma przęsłami masywnego sklepienia żebrowego. Potężne żebra o kształcie pięciościanu są związane na szczycie zwornikiem z motywem czterech lilii, które symbolicznie odsyłają do atrybutów męczenników oraz wewnętrznej czystości i niepokalania Marii Panny. Jak na warunki wiejskie stosunkowo nowoczesna i duża budowla sakralna wzniesiona we wczesnogotyckim stylu jest dowodem szerzenia nowych idei i form artystycznych w rejonie Opawy.

W czasie barokowej przebudowy w latach 1760-1762 pod kierunkiem budowniczego J. G. Wernera przede wszystkim przedłużono nawę, która od strony fasady frontowej została zakończona nową wieżą z zaokrąglonymi narożami i dwoma pilastrami, ozdobiona dwoma wolutami i zwieńczona hełmem z otwartym świetlikiem. Z dekoracji wnętrza należy wspomnieć rzeźbę Ecce Homo z pierwszego ćwierćwiecza XVI wieku, przedstawiającą siedzącego Chrystusa z podpartą głową oraz obraz ołtarzowy ukazujący św. Piotra i Pawła w kajdanach, prawdopodobnie pędzla wiedeńskiego malarza Felixa Ivo Leichera. Kościół jest otoczony cmentarzem ogrodzonym murem. Ma terenie cmentarza znajduje się też marmurowa rzeźba krzyża z Chrystusem z początku XIX wieku.