Kaplica Podwyższenia Krzyża Świętego

Budowę kaplicy w ochronce Sióstr Miłosierdzia Zakonu Niemieckiego Najświętszej Marii Panny w Jerozolimie rozpoczęto w rejonie dzisiejszej ulicy Matiční około połowy XIX wieku. Już wcześniej opawski lekarz Leopold Heidrich postanowił przebudować zlikwidowany klasztor franciszkanów na rogu ulic Ostrožnej i Beethovena (dawniej Klášternej) na szpital miejski, który zyskał później wsparcie również Zakonu Rycerzy Niemieckich (krzyżackiego). Miasto porozumiało się następnie z wielkim mistrzem zakonu arcyksięciem Ferdynandem d’Este, że posługę będą tu pełnić właśnie siostry zakonne Najświętszej Marii Panny w Jerozolimie, a tym samym zostanie odnowiona żeńska odnoga tego zakonu w Opawie. Niedługo potem w latach 1841-1842 pod kierunkiem architekta zakonnego Antona Onderki rozpoczęła się budowa nowego obiektu klasztornego, przylegającego do Szpitala Heidricha. Surowa trzykondygnacyjna i dwutraktowa budowla domu zakonnego w stylu empirowym jest dziś wykorzystywana jako siedziba Konserwatorium Kościelnego Opawa. Warto również przypomnieć, że jeszcze zanim na przełomie XIX i XX wieku usytuowany tutaj szpital miejski został zlikwidowany i przeniesiony do nowego kompleksu przy ulicy Olomouckiej, w 1883 roku Zakon Rycerzy Niemieckich utworzył w pobliżu przy ul. Popskiej własny szpital. Miejsce, gdzie udzielano bezpłatnej opieki medycznej ubogim, do dziś jest znane pod nazwą U rytířů (U Rycerzy).

Pierwotna kaplica Podwyższenia Krzyża Świętego została wzniesiona najprawdopodobniej w 1864 roku na dziedzińcu klasztoru jako jednonawowy obiekt z wysuniętym, równo zakończonym prezbiterium, w którym umieszczono skrzydłowy ołtarz płytowy z XV wieku, autorstwa Jana Hennekena van Wouvere oraz złotą monstrancję. O tym, jak bardzo świątynia klasztorna potrzebowała większej przestrzeni, świadczy zachowana dokumentacja nowej kaplicy z 1902 roku, przygotowana przez Josefa Hruschkę. Spadkobierca jego biura projektowego Ferdinand Zdralek razem z Sigmundem Kulką przedstawili pięć lat później nowy projekt, który w następnym roku zrealizowano, a kaplica została otwarta w obecności wielkiego mistrza zakonu arcyksięcia Eugeniusza Habsburga. Neogotycka budowla z jedną nawą i pięciobocznym prezbiterium jest podzielona podpórkami, między którymi znajdują się okna dzielone. Do południowego szczytu dodano niewielką ośmioboczną i ostrosłupowo zakończoną wieżyczkę. Na zachodniej stronie znajduje się portal wejściowy, którego tympanon jest ozdobiony płaskorzeźbą tarczy z herbem wielkiego mistrza zakonu i dodanymi wąsami winorośli. Wnętrze kaplicy rytmicznie dzielą podpory z głowicami, a wieńczy je sklepienie gwiazdowe. Prezbiterium, oddzielone od nawy łamanym łukiem triumfalnym, jest zamknięte prostszym, promienistym sklepieniem żebrowym. Klasztor był połączony z kaplicą przez kruchtę z organami, która dzięki bezpośredniemu dostępowi z budynku zakonnego służyła siostrom zakonnym, w odróżnieniu od dolnej części przestrzeni liturgicznej, wydzielonej dla ludności.

Po zamachu komunistycznym w lutym 1948 roku siostry miłosierdzia zostały wyeksmitowane, a pomieszczenia znalazły się w użytkowaniu zakonu boromeuszek. W latach osiemdziesiątych XX wieku ukazało się rozporządzenie nakazujące likwidację kaplicy, wyposażenie świątyni udało się jednak wywieźć i uratować. Ołtarz został na przykład ukryty w miejscowości Melč. Zmiana nadeszła wraz z wydarzeniami 1989 roku, gdy majątek klasztorny zwrócono kongregacji Sióstr Miłosierdzia Zakonu Niemieckiego Najświętszej Marii Panny w Jerozolimie. Remont kaplicy połączony z odrestaurowaniem figur i ołtarza zakończono w 1994 roku i w tym samym roku kaplica została uroczyście poświęcona i otwarta.