Przyrodnicy

Adamson Joy Friederika Viktoria

* 20. 1. 1910 Opava – + 3. 1. 1980 Shaba (Kenia)
Obrończyni afrykańskiej flory i fauny, przyrodniczka, malarka, pisarka.

Urodziła się jako jedna z trzech sióstr, które były wnuczkami znanego opawskiego przedsiębiorcy Karla Weisshuhna. Jej rodzice rozwiedli się. Ojciec z najmłodszą córką Dorotą pozostał w Opawie, matka z nią i najstarszą córką Trautą przeniosła się do Wiednia. Tu Friederika studiowała w akademii artystycznej, gdzie poświęcała się malarstwu i zdała egzamin państwowy z fortepianu. Muzyki jednak nie chciała nauczać, więc dalej studiowała, żadnych studiów wyższych jednak nie skończyła.

Friederika trzy razy wyszła za mąż: z austriackim przedsiębiorcą handlowym Viktorem von Klarvill (1935), botanikiem szwajcarskim Petrem Ballym (1938) oraz założycielem afrykańskich parków narodowych włącznie ochrany dzikich zwierząt Anglikiem Georgem Adamsonem (1944). Pozostała jednak bezdzietna. Drugi małżonek Petr z racji trudnej wymowy jej niemieckiego imienia mówił do niej Joy.

Po uzgodnieniu z pierwszym małżonkiem w 1937 roku wypłynęła do Afryki, aby we współpracy z pracownikiem muzeum w Nairobi Petrem Ballym studiowała florę afrykańską. Poświęcała się przede wszystkim rysowaniu kwiatów, ale też zwierząt i tubylców. Ze zbioru około 4000 rysunków liczne zostały użyte do dekoracji kenijskiego Muzeum Narodowego w Nairobi, inne do ilustrowania wielu książek. Przede wszystkim jednak zasłynęła rehabilitacją zwierząt urodzonych w niewoli do życia w wolnej przyrodzie, co udowodniła na lwach, a później na lampartach. Niezwykły sukces odniosła w wychowaniu lwicy Elzy opisanym w książce „A lioness of Two Worlds” wydanej w Nowym Jorku w 1960 roku. Książka została przetłumaczona na 33 języki, opracowana filmowo i telewizyjnie. Kolejną książkę o lampardzicy Penny dokończył po jej śmierci jej asystent P. Manzon. Sama stała się bowiem ofiarą morderstwa na tle rabunkowym w obozie rezerwatu wschodnioafrykańskiego Shaba.

Mendel Johann (Gregor)

* 20. 7. 1822 Hynčice koło Oder – + 6. 1. 1884 Brno
Znany przyrodnik i założyciel genetyki, absolwent opawskiego gimnazjum.

Urodził się jako drugie dziecko z pięciu rodzeństwa i wyrastał w posiadłości, do której oprócz 30 sążni pola należała także łąka z dużym ogrodem i sadem owocowym. Właśnie tam od wczesnego dzieciństwa dociekliwy chłopiec Johann miał możliwość obserwowania życia w przyrodzie. Po skończeniu podstawowego wykształcenia w szkole ogólnej w 1830 roku przybył się uczyć do Opawy w słynnym gimnazjum z własnym muzeum o profilu przyrodniczym. Po maturze na życzenie matki podjął studia teologii i przyjął imię zakonne Gregor (Grzegorz). Zainteresowanie biologią przywiodło go do kontynuowania studiów nauk przyrodniczych na uniwersytecie w Wiedniu. Tu nie powiodło mu się i odszedł do celi klasztornej w Brnie.

W latach 1856 – 1865 przeprowadził 10 000 doświadczeń krzyżowania roślin, przede wszystkim grochu. Stał się członkiem brneńskiego towarzystwa przyrodniczego i na stronach jego czasopisma podsumował wyniki swoich doświadczeń obserwacyjnych. Sformułował trzy prawa genetyczne określające główne zasady przenoszenia własności dziedzicznych z rodziców na potomstwo. Prawa te stały się podstawą nowoczesnej nauki o dziedziczności. Odkrycia Mendla przez jego współczesnych nie zostały przyjęte przychylnie i dopiero 16 lat po jego śmierci zostały one zaprezentowane i potwierdzone przez naukowców E. Tschermaka, C. Corrensa oraz H. de Vriesa.